Een tijdje geleden had ik een kennismakingsgesprek met iemand die mee wilde doen aan een mindfulnesstraining. Ik vroeg hem wat de reden was van zijn aanmelding en hij antwoordde: ‘Zodat ik lekker relaxt door het leven kan gaan’. Hij had een duidelijk doel voor ogen: meer ontspanning, minder stress en vooral minder gedoe. Heel begrijpelijk, want wie wil dat nou niet? Toch past die doelgerichtheid eigenlijk niet zo goed bij mindfulness en het kostte me even om hem uit te leggen wat ‘niet-streven’ binnen mindfulness inhoudt. In deze blog wil ik je daarom iets meer vertellen over resultaatgerichtheid als mindfulnessvalkuil.
Niet-streven is een van de houdingskwaliteiten van mindfulness, die Jon Kabat-Zinn, de grondlegger van de MBSR-training, heeft beschreven (waarover in een volgende blog meer). Niet-streven klinkt mooi, rustig zelfs. Toch blijkt het in onze prestatiemaatschappij ontzettend ingewikkeld om niet ergens naar te streven of om geen doel na te jagen. Beeld je maar eens in: als je aan een training begint, wat voor training dan ook, dan is dat vaak omdat je iets anders wilt in je leven, of omdat er nu iets is, wat je niet meer wilt.
Tijdens een mindfulnesstraining hoef je nergens naartoe. Je hoeft niets te doen, niets te bereiken. Het gaat erom je alleen maar bewust te zijn van het huidige moment, in het hier en nu. Voor de meeste mensen is dit ontzettend onwennig en als je dan ook nog de instructie krijgt om niet te streven, ontstaat er wel eens kortsluiting, want er is geen houvast en geen kader meer. Je wordt uitgenodigd om buiten de lijntjes te denken, omdat je juist daar leert hoe je op een andere manier met jezelf en het leven om kunt gaan. Alleen buiten je vaste patronen leer je je automatische neigingen herkennen. Sommige deelnemers vinden dit erg moeilijk: ze proberen zo hard niets te doen en niets te bereiken, dat dát juist weer een doel op zich is geworden.
Mindful zijn als doel op zich: het is een bijzonder menselijke valkuil, want we zijn nu eenmaal meer gewend aan de doe-modus dan aan de zijnsmodus. Toch kan deze valkuil je juist mooie inzichten geven tijdens je meditatie of mindfulnesstraining. Misschien kun je tijdens je meditatie bijvoorbeeld opmerken dat je aan een bepaald resultaat denkt, zoals ontspanning of minder gedachten hebben. Of merk je tijdens een trainingssessie dat je oordelen hebt over je eigen beoefening, dat je vindt dat iets anders of beter zou moeten… Weet dan dat dit erbij hoort: probeer (vriendelijk!) op te merken dat je aan het streven was, op wat voor manier dan ook, en keer simpelweg weer terug naar je oefening.
Om terug te komen op de man uit de inleiding: hij begreep de kwaliteit van ‘niet-streven’, maar voelde ook dat hij dat op dit moment erg moeilijk vond. Hij besloot daarom de mindfulnesstraining over een tijdje te volgen en eerst iets relaxts te gaan doen in zijn vrije tijd, omdat hij daar nu meer behoefte aan had. Helemaal prima natuurlijk en ook dat is mindful aanwezig zijn: voelen wat je nodig hebt en goed voor jezelf zorgen.
Meer lezen?