Mediteren is hip: steeds meer mensen hebben er wel een beeld bij en steeds meer mensen in onze Westerse wereld mediteren regelmatig. Maar wat dóet meditatie nu eigenlijk met je? En waarom wordt mediteren zo aangemoedigd? In een eerdere blog legde ik je uit wat mediteren wel en vooral ook wat het níet is, maar deze keer wil ik wat dieper ingaan op het effect van meditatie op ons brein.
In de neurowetenschappen wordt steeds meer onderzoek gedaan naar de effecten van meditatie op onze hersenen. Meditatie wordt hierbij gezien als een oefening in gerichte aandacht: het observeren of opmerken van onze gevoelens, gedachten en lichamelijke sensaties, zonder erin mee te gaan. Zo kun je gedachten laten komen en gaan met behulp van een visualisatiemeditatie of kun je steeds weer terugkeren naar de beweging van je ademhaling, wanneer je merkt dat je even afgedwaald was.
Mediteer je regelmatig? Dan zorgt dat ervoor dat je verschillende hersennetwerken actief maakt, waarmee je concentratie en focus verbetert. Mediteren kan een enorme impact hebben op de manier waarop we denken, wat we voelen en hoe we ons gedragen, omdat het – letterlijk – je hersenen kan veranderen. Dit verschijnsel wordt neuroplasticiteit genoemd: het vermogen van ons brein om hersenverbindingen steeds weer aan te passen en opnieuw te organiseren, op basis van wat we ervaren. Hierdoor kunnen we nieuwe dingen leren, ongezonde gewoontes afleren, maar kunnen we ons ook aanpassen aan nieuwe situaties en zelfs herstellen van trauma. Onze hersenen maken die nieuwe verbindingen automatisch, maar mindfulness en meditatie zijn tools die we kunnen gebruiken om hier een beetje controle over te hebben.
Uit onderzoek blijkt bijvoorbeeld (en nu wordt het een beetje technisch) dat meditatiebeoefening zorgt voor een verdikking in hersengebieden die belangrijk zijn voor onze aandacht, onze emotieregulatie en ons geheugen. Die hersengebieden bestaan uit allemaal verbindingen en connecties en je zou het kunnen vergelijken met ons netwerk van snelwegen.
Normaal gesproken worden deze verbindingen slapper en dunner naarmate we ouder worden, maar met meditatie worden deze hersengebieden juist wat versterkt, doordat er meer connecties ontstaan en raken beter ontwikkeld dan bij mensen die niet regelmatig mediteren. Onderzoekers hebben vastgesteld dat de hersenen van geoefende mediteerders er op latere leeftijd jonger en gezonder uitzien. Door regelmatig te mediteren, creëer je dus wat extra rijstroken en word je een betere weggebruiker. Je hebt je wagen beter onder controle en kunt makkelijker navigeren in het drukke verkeer.
Het toffe is, dat deze effecten al vrij snel te zien zijn: niet alleen bij geoefende mediteerders, maar ook bij mensen voor wie meditatie helemaal nieuw is. Zo hebben MRI-scans laten zien dat een mindfulnesstraining van acht weken (de MBSR-training) niet alleen de eerder genoemde verbindingen in ons brein versterkt, maar dat het ook onze stressrespons verandert, waardoor we beter omgaan met stress of zelfs minder stress ervaren.
Meer lezen?